APPENZELLA

APPENZELLA

seu ABBATISCELLA, Helvetiae Pagus, sed qui omnibus modis oppidum repreaesentat, quasi Abbatum sella. habuerunt enim hîc Benedictinae societatis Abbates arcem Claux, Latine Clanxiam nominatam, tutissimum quôvis tempore refugium, quorem auctoritas paulatim adaucta, non huic tantum pago, sed universo territorio appellationem dedit, quod Marti et Bellonae consecratos homines producit; unde saepe pauci, nonunumquam unicus, integras hostium fedêre turmas, quam ob causam ad Helveticum foedus A. C. 1513. admissi, decimum terrium in ordine locum obtinuerunt, vulgo Appenzel. Sedet pugus ad fluv. Sintram. X. Mill. pass. a. Cella monasterio. Regio vero supra S. Galli oppidum sita est, inter altissimos montes, iuxta Rhaetroum fines. Vicatim habitatur, et octo insignes habet vicos, praeter Appenzellam Pagi caput, Altstetten, Trogam, Hundivillam, Herisoviam, etc. qui cum olim diversis nobilibus, Comitibus, dominisque paruissent, dein in Abbatis dominium concessissent, tandem in unam Rem publ. coierunt, quam Rupertus Imperator approbavit. Asseruerunt autem se incolae post frustra saepe im ploratam iustituam, in libertatem, partim armatâ manu, partim, magnâ pecuniae summâ Abbati persolutâ: postquam saepris victores ad pacem illum adegissent, A. C. 1408. conciliante Rupertô, Constantiae compositam. Hôc bellô primum foedere iuncti Helvetiis fuerunt, Suitiis nempe et Glaronensibus, seu, ut alii, Lucernatibus, Uriis; Suitiis et Underwaldiis. Triennio post, cum Abbas S. Galli novam litem illis intendisset, societatem iunxêre, cum Tiguro, Lucerna, Suitia, Underwaldia, Tugio et Glarona: unde, faciente Abbate, ab Imperatore proscripti et a Pontifice excommunicati sunt. Ab illo montibus, ab hoc cont ariô decretô factô tuti, cuius summa: Si wellind nit im ding zyn. Itaque cum Legato, Sacerdotes, Pontificii edicti tenaces, partim e regione eiecerunt, partim caeciderunt. Quare Abbas, nil se proficere cernens, apud Imperii Septemviros illos accusavit, qui Helvetiis, et civitatibus Germaniae superioris in mandatis dederunt, hoc ut ad officum revocarent. Verum his paci magis condiliandae intentis, postquam a Comite Toggenburgio Abbatis cellani bis praeliô victi essent, pax conclusa est, annô post quartô. Quam cum vicini nobiles non servâssent, Abbatis cellani re strenue gestâ ac 6000. aureorum datis, Rineggum et Reguscorum vallem occupatam, obtinuerunt, et a proscriptione sunt exempti, A. C. 1445. A. dein C. 1452. sese cum septem Pagis perpetuô foedere iunxerunt, Austriis, Burgundicis Suevicisque bellis forti et fideli operâ praestitâ. Tandem ut dictum, A. C. 1513. in numerum Pagorum adscripti sunt. Ager dividitur hodie in ordines seu Partes 12. quas Roden vocant: Harum 6. coniunctae pago Abbatis cellae, dicuntur Interiores, atque olim Abbati S. Galli paruerunt; Communioni Romanae addictae: Reliquae 6. Exteriores, quondam partim liberae, partim Nobilibus subiectae, hodie Reformatam religionem sequuntur. etc. Vide Helvetiorum Rem public. diversorum Aucoturm, Lugd. Batav. A. C. 1627. Guillimannus regionem hanc sic describit:

Ventum erat Urnacum, fluvii de nomine vicum.

Hinc sese in vallem demittere molliter Alpes

Excelsae incipiunt: inclusam more theatri

Vertice sic modicô colles hinc inde coronant,

Frondibus umbriferis, et vescô gramine laeti.

In medio vallis montes aequare propinquos

Culmine connitens Abbatis cella laborat,

Sintria quam trepidô secat agmine. Nec procul inde

Visuntur priscae labentia moenia Clancis,

Perfugium quondam Abbatum et munimen avitum.

Henricus Glareanus, Helv. descr. de indole gentis:

Tarda venis, sed grata meo Cellana iuventus

Concentu, fidibus istis, plebs aspera cultu,

Contemptrixque animae, molesque obiecta periclis

Suanorum, cui quamquam alti sunt ar dua montes

Pergama, stat fortis pro duro dextera muro.

Est tibi simplicitaes prudens, moderata potestas,

Et quô nil maius, iustô moderamine ferrum.

Te quoque quis cultuve Dei, pietateve maior?